دو گیاه تقویت کننده اعصاب
گل محمدی
اسانس گل سرخ برای بسیاری از مشکلات زنانه مفید است این اسانس مقوی عضلات رحم بخصوص در کسانی است که رحمهای آنها افتادگی دارد و همچنین در مورد زنانی که آمادگی سقط کردن به دلیل ضعف رحم در آنها ایجاد میشود. همچنین در مورد تسکین مشکلات قاعدگی, افسردگی و تنشهای عصبی دارای آثار ارزشمندی است. اسانس رز میتواند مانند ویتامینهای گروه B به عنوان پرکورسور هورمونها در بدن قرار گیرد و به نظر میرسد تولید منی را نیز افزایش دهد.
یکی از علل تأثیر اسانس رز به عنوان ضدافسردگی و ازدیاد فعالیتهای جنسی, افزایش فعالیتهای مغزی است. یکی دیگر از استفادههای مهم اسانس رز در فرآوردههای آرایشی و بهداشتی مربوط به بهداشت و سلامت پوست میباشد. اسانس رز برای همه نوع پوست, بخصوص پوستهای حساس و خشک و پوست افراد مسن بسیار مناسب است. اسانس رز میتواند مقاومت جدار مویرگهای زیر پوست را که به صورت خطوطی قرمزرنگ دیده میشوند, افزایش دهد و این مشکل را تا حد زیادی درمان کند. البته در این موارد گاه لازم است ماهها اسانس مورد استفاده قرار گیرد.
طریقه و میزان مصرف
با توجه به اینکه میزان اسانس گلابها متغیر و اصولا مقدار اسانس موجود در آن ها بسیار کم میباشد, عدد معینی از نظر حجم و یا وزنی برای مصرف خوراکی و دارویی آن ارائه نشده است.
گلبرگ: مقدار une تا 2 گرم گلبرگ را میتوان در یک استکان آب ریخته و تا روزی سه نوبت (3 تا 6 گرم) به صورت خوراکی مصرف کرد.
اسانس: هیچ اسانسی را نباید به طور مستقیم به صورت خوراکی و یا موضعی مصرف نمود. اسانسها باید به وسیله روغنهای مایع گیاهی رقیق شوند. اکثر اسانسها باید حداقل به نسبت une بر 20 رقیق شوند تا عوارض جانبی نداشته باشند.
سمیت: گلبرگ, گلاب و اسانس گل سرخ در حد مصرف دارویی و خوراکی دارای عارضه جانبی نمیباشد.
مهمترین اثرات گزارششده گلبرگها و گلاب
ضد اسهال, ضد التهاب, افزایشدهنده میل جنسی, ضدکرم آسکاریس, قابض, ضدنفخ, مقوی قلب, خلطآور, ملین, مسهل, مقوی معده, مقوی اعصاب, ضدکرم, ضدزخم و اشتهاآور است.
مواد محلول در آب کاسنی دارای خواص تسکیندهنده سیستم عصبی مرکزی
و اثرات آنتاگوتیست قهوه و چای را دارد. به احتمال زیاد لاکتوسین و مشتقات
وابسته آن موجب اثرات مسکن کاسنی میباشند
گلاب
گلاب یکی از بهترین محصولات جایگزین اسانس رز است که با تقطیر گلبرگهای انواع گل سرخ به همراه آب به دست میآید. این ماده جهت سلامت و بهداشت پوست و ضدعفونی کردن چشم بسیار سودمند میباشد. البته نوعی گلاب وجود دارد که سه بار تقطیر میشود و به نام «تری پل روزواتر» معروف است که ضدعفونیکننده و مقوی بسیار خوبی برای پوست میباشد. همچنین ضدعفونیکنندهای قوی و مناسب برای چشم است.
گلاب ضدالتهاب, خنککننده و نرمکننده پوست میباشد. همچنین دارای خاصیت ضدمیکروب و تا حدی قابض است; به همین دلیل از قدیم در فرآوردههای مربوط به پوست از گلاب استفاده میشده است. اسانس رز را نیز با روغنهای طبیعی یا مخلوط با الکلها و یا اسانسهای دیگر گیاهان به عنوان فرآوردههای پوستی استفاده میکنند. با وجودی که همیشه در مورد نزدیک شدن و تماس اسانسها با چشم هشدار داده میشود, گلاب به عنوان شستشوی چشم و رفع خستگی و تازگی آن میتواند مورد استفاده قرار گیرد.
مهمترین اثرات گزارششده
ضد درد, ضد اسهال, ضد اکسیدان, ملین, ادرارآور, کاهشدهنده قند خون, مسهل, مهارکننده لیپوکسیژناز, مقوی اعصاب, و ضد کرم است.
کاسنی
مواد محلول در آب کاسنی دارای خواص تسکیندهنده سیستم عصبی مرکزی و اثرات آنتاگوتیست قهوه و چای را دارد. به احتمال زیاد لاکتوسین و مشتقات وابسته آن موجب اثرات مسکن کاسنی میباشند. الیگوساکاریدهای متعدد موجود در کاسنی به عنوان پروبیوتیکهای داخلی عمل میکنند که باعث تخمیرهای متعدد در سیستم روده میشوند. این گونه فعالیتهای میکروبی در روده اهمیت بسیار زیادی برای سلامت سیستم رودهای – معدهای دارند.
در بعضی نقاط دنیا ریشه و برگ کاسنی مانند سبزیجات مصرف میشود. ریشههای کاسنی پس از بو دادن, مانند قهوه برای نوشیدن استفاده میشود. کاسنی همچنین مسکن و مقوی قلب است. اینولین و ترکیبات وابسته موجود در ریشه کاسنی میتوانند از یبوست جلوگیری کنند. از دیگر اثرات مهم کاسنی میتوان ضد اسهال, ضد سرطان و اشتهاآور بودن آن را نام برد.
طریقه و میزان مصرف
روزانه 3 تا 5 گرم پودر ریشه در 150 250 تا میلیلیتر آب میل شود. همچنین میتوان معادل 10 گرم (دو قاشق غذاخوری) از برگ و ساقه و گل کاسنی را خرد یا له کرد و با یک لیوان آب به مدت 5 تا 10 دقیقه جوشاند و پس از صاف کردن مصرف نمود. این جوشانده را میتوان با کمی شکر, نبات یا عسل شیرین کرد و روزی یک تا دو نوبت از آن خورد.
عوارض جانبی
تماس با گیاه کاسنی ممکن است باعث درماتیت شود.
احتیاط
افرادی که سنگ کلیه دارند باید با مشورت پزشک از کاسنی استفاده کنند.
مهمترین اثرات گزارش شده
ضد باکتری, صفراآور, ضد التهاب, ضدموتاژن, ضدنفخ, مقوی قلب, ملین, مسهل, ادرارآور, هضمکننده, شیرافزا, محافظ کبد, کاهشدهنده کلسترول, مسکن, تقویتکننده معده, تقویتکننده اعصاب و کاهشدهنده قندخون.
نکات قابل توجه
1- بهترین ریشه کاسنی برای مصرف, ریشه گیاه یکساله است, زیرا ریشه در سالهای بعد ضخیم و چوبی میشود.
2- کاسنی گونههای مختلفی دارد که از همه آنها استفاده میکنند. این گونهها ممکن است از نظر رنگ گل و یا شکل برگها با هم متفاوت باشند.
3- برگهای کاسنی را باید در تابستان چید تا هم رشد کافی کرده باشند و هم به گیاه آسیب نرسد. همچنین, نباید همه برگها را چید.
4- کاسنی را میتوان با دانه آن کاشت. زمینی که کاسنی در آن کشت میشود باید دارای رطوبت کافی باشد و بهتر است کشت آن در اردیبهشت ماه صورت گیرد.
5- کاسنی از قدیم در بسیاری از نقاط دنیا به عنوان گیاهی مفید برای کبد مشهور بوده است. همچنین, از این گیاه برای درمان قولنجهای کبدی, یرقان, نارساییهای کبد و به عنوان صفراآور استفاده میکردند و در حال حاضر نیز برای رفع مشکلات کبد مصرف زیادی در جهان دارد.
6- بسیاری از اثرات کاسنی, بخصوص در مشکلات کبدی, مربوط به ترکیبات سنگینی است که این ترکیبات در عرق کاسنی وجود ندارد و در عصاره و یا فرآوردههایی مانند جوشانده آن وجود دارد; لذا عرق کاسنی موجود در بازار اکثر خواص ذکر شده در این کتاب را ندارد و باید از فرآوردههای صنعتی و یا جوشانده آن استفاده کرد.
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منبع: دنیای تغذیه – دکتر محمد حسین صالحی سورمقی
