تفسير نور:
سوره نجم آيه 1
متن آيه :
وَالنَّجْمِ إِذَا هَوَى
ترجمه :
سوگند به ستاره در آن زمان كه دارد غروب مي‌كند !
توضيحات :
« النَّجْمِ » : جنس نجم مراد است و شامل همه ستارگان آسمان مي‌گردد . « هَوي » : غروب كرد . مراد غروب ستارگان در همه اوقات ، يا غروب و فرو افتادن آنها در پايان جهان است . بعضي ( هَوي ) را براي طلوع و غروب استعمال كرده‌اند ( نگا : المراغي ) . به هر حال ، اشاره به طلوع و غروب ستارگان است كه از نشانه‌هاي بارز عظمت يزدان ، و از اسرار بزرگ آفرينش ، و از مخلوقات فوق‌العاده عظيم پروردگارند .
سوره نجم آيه 2
متن آيه :
مَا ضَلَّ صَاحِبُكُمْ وَمَا غَوَى
ترجمه :
يار شما ( محمد ) گمراه و منحرف نشده است ، و راه خطا نپوئيده است و به كژراهه نرفته است .
توضيحات :
« مَا غَوي » : به باطل نگرويده است . به خطا نرفته و به كژراهه نيفتاده است ( نگا : طه / 121 ) .
سوره نجم آيه 3
متن آيه :
وَمَا يَنطِقُ عَنِ الْهَوَى
ترجمه :
و از روي هوا و هوس سخن نمي‌گويد .
توضيحات :
« عَنِ الْهَوي » : از روي هوا و هوس . دل بخواه و خودسرانه . يعني آنچه مي‌گويد ، به فرمان خدا مي‌گويد و نه به فرمان دل ، و از سوي خدا مي‌گويد ؛ نه از سوي خود .
سوره نجم آيه 4
متن آيه :
إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى
ترجمه :
آن ( چيزي كه با خود آورده است و با شما در ميان نهاده است ) جز وحي و پيامي نيست كه ( از سوي خدا بدو ) وحي و پيام مي‌گردد .
توضيحات :
« إِنْ » : نيست . حرف نفي است . « هُوَ » : قرآن .
سوره نجم آيه 5
متن آيه :
عَلَّمَهُ شَدِيدُ الْقُوَى
ترجمه :
( جبرئيل ، فرشته ) بس نيرومند آن را بدو آموخته است .
توضيحات :
« شَدِيدُ الْقُوي » : داراي نيروهاي شگفت و قدرتهاي عظيم . مراد جبرئيل ، فرشته وحي است .
سوره نجم آيه 6
متن آيه :
ذُو مِرَّةٍ فَاسْتَوَى
ترجمه :
همان كسي كه داراي خرد استوار و انديشه وارسته است . سپس او ( به صورت فرشتگي خود و با بالهائي كه كرانه‌هاي آسمان را پر كرده بود ) راست ايستاد .
توضيحات :
« مِرَّةٍ » : تيزهوشي . خرد استوار . پختگي انديشه . دقت و وارستگي . « ذُومِرَّةٍ » : تيزهوش و خردمند . دقيق و تيزبين . « إِسْتَوي » : به پا خاست . راست ايستاد . در مأموريت خود چيره و توانا شد . مراد نمايان شدن جبرئيل در آغاز وحي است به شكل اصلي فرشتگي و با قيافه واقعي و با بالهائي كه افق كوههاي دور و بر غار حراء را پر كرده بود ( نگا : فاطر / 1 ، تكوير / 19 – 23 ) . حرف ( ف ) يا سببيه است . يعني : به سبب قوّت و قدرتي كه داشت ، خويشتن را نمودار كرد . و يا عاطفه است . يعني : بعد از ابلاغ و تعليم وحي ، به صورت اصلي خود ظاهر شد ( نگا : قاسمي ) .
سوره نجم آيه 7
متن آيه :
وَهُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلَى
ترجمه :
در حالي كه او در جهت بلند ( آسمان رو به روي بيننده ) قرار داشت .
توضيحات :
« الأفُقِ » : جهت . واژه افق ، به معني كناره آسمان ، اصطلاح خاص علماء هيئت است و در اينجا مراد نيست ( نگا : المصحف الميسر ) . « الأفُقِ الأعْلي » : جهت بالاي سر بيننده .
سوره نجم آيه 8
متن آيه :
ثُمَّ دَنَا فَتَدَلَّى
ترجمه :
سپس ( جبرئيل ) پائين آمد و سر در نشيب گذاشت .
توضيحات :
« دَنَا » : نزديك شد . « تَدَلّي » : سر در نشيب گذاشت . رو به پائين آمد .
سوره نجم آيه 9
متن آيه :
فَكَانَ قَابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنَى
ترجمه :
تا آنكه فاصله او ( و محمد ) به اندازه دو كمان يا كمتر گرديد .
توضيحات :
« قَابَ » : اندازه . مقدار . قدر . « قَابَ قَوْسَيْنِ » : مقدار طول دو كمان . در قديم ادوات و ابزار اندازه‌گيري مسافات و فواصلِ كم عربها ، كمان ، نيزه ، ذراع ، و وَجَب بود ( نگا : المصحف الميسر ) . « أَدْني » : نزديكتر . كمتر .
سوره نجم آيه 10
متن آيه :
فَأَوْحَى إِلَى عَبْدِهِ مَا أَوْحَى
ترجمه :
پس جبرئيل به بنده خدا ( محمد ) وحي كرد آنچه مي‌بايست وحي كند .
توضيحات :
« أَوْحي » : وحي كرد . پيام داد . فاعل جبرئيل است . « عَبْدِهِ » : مرجع ضمير ( ه ) خدا است .
سوره نجم آيه 11
متن آيه :
مَا كَذَبَ الْفُؤَادُ مَا رَأَى
ترجمه :
دل ( محمد ) تكذيب نكرد چيزي را كه او ( با چشم سر ) ديده بود .
توضيحات :
« الْفُؤَادُ » : دل پيغمبر ( . « مَا » : مراد شكل و قيافه جبرئيل است . « رَأي » : محمد ديد .
سوره نجم آيه 12
متن آيه :
أَفَتُمَارُونَهُ عَلَى مَا يَرَى
ترجمه :
آيا با او درباره چيزي كه ديده است ، ستيزه مي‌كنيد ؟
توضيحات :
« تُمَارُونَهُ » : با او مجادله و ستيزه‌گري مي‌كنيد ( نگا : كهف / 22 ، شوري / 18 ) .
سوره نجم آيه 13
متن آيه :
وَلَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْرَى
ترجمه :
او كه بار ديگر ( در شب معراج ) وي را ديده است .
توضيحات :
« نَزْلَةً » : دفعه . يك بار . مراد شب معراج است .
سوره نجم آيه 14
متن آيه :
عِندَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهَى
ترجمه :
نزد سدرةالمنتهي .
توضيحات :
« سِدْرَةِ الْمُنتَهي » : مكاني است در آسمانها .
سوره نجم آيه 15
متن آيه :
عِندَهَا جَنَّةُ الْمَأْوَى
ترجمه :
بهشت كه منزل ( و مأواي متقيان ) است در كنار آن است .
توضيحات :
« جَنَّةُ الْمَأْوي » : اضافه موصوف به صفت خود است ، همچون مسجد الجامع ، و يا اين كه اضافه بيانيه است ( نگا : آلوسي ) .
سوره نجم آيه 16
متن آيه :
إِذْ يَغْشَى السِّدْرَةَ مَا يَغْشَى
ترجمه :
در آن هنگام ، چيزهائي سدره را فرا گرفته بود كه فرا گرفته بود ( و چنان عجائب و غرائبي ، قابل توصيف و بيان ، با الفباي زبان انسان نيست ) .
توضيحات :
« يَغْشي » : مي‌پوشاند . فرا مي‌گيرد . احاطه مي‌كند . « مَا » : چيزهائي كه . مراد آفريده‌هائي است كه تنها خدا بدانها آشنا است . برخي هم گفته‌اند : منظور انوار تجلي الهي ، و زيبائيهاي غيرقابل توصيف است . « مَا يَغْشي » : مراد تعظيم و تفخيم و تكثير شي‌ء يا اشيائي است كه سدره را در آن وقت در بر گرفته بود .
سوره نجم آيه 17
متن آيه :
مَا زَاغَ الْبَصَرُ وَمَا طَغَى
ترجمه :
چشم ( محمد در ديدن خود به چپ و راست ) منحرف نشد و به خطا نرفت ، و سركشي نكرد و ( تنها به همان چيزي نگريست كه مي‌بايست ببيند و بنگرد ) .
توضيحات :
« مَا زَاغَ » : منحرف نشد . به چپ و راست نگرائيد . به خطا نرفت . « مَا طَغي » : فراتر نرفت . جز به چيزي ننگريست كه مي‌بايست بنگرد و ببيند . يعني درست به چيزي نگاه كرد كه مي‌بايست نگاه بكند ، و آنچه ديد عين واقعيت بود و حقيقت داشت .
سوره نجم آيه 18
متن آيه :
لَقَدْ رَأَى مِنْ آيَاتِ رَبِّهِ الْكُبْرَى
ترجمه :
او بخشي از نشانه‌هاي بزرگ ( و عجائب ملكوت ) پروردگارش را ( در آنجا ) مشاهده كرد ( از جمله ، سدرةالمنتهي ، بيت‌المعمور ، بهشت ، دوزخ ، و جبرئيل را با قيافه فرشتگي خود ) .
توضيحات :
« مِنْ ءَايَاتِ . . . » : برخي از عجائب و غرائب شگفت ملكوت . قسمتي از نشانه‌هاي بزرگ ساختار آفريدگار . حرف ( مِنْ ) تبعيضيه است . « الْكُبْري » : بزرگ . صفت ( ءَايَاتِ ) است . « لَقَدْ رَأي مِنْ ءَايَاتِ رَبِّهِ الْكُبْري » : سه نكته در اين آيه است : الف – حضرت محمد در شب معراج برخي از عجائب و غرائب ملكوت ، يا به عبارت ديگر چندي از آسمانها را ديده است ؛ نه همه آسمانها را ( نگا : اسراء / 1 ) . ب – او آيات عظمت و نشانه‌هاي بزرگ آفرينش را ديده است نه خود آفريدگار را ، چرا كه خدا از تجلي خود چيزي نفرموده است و بحث از معراج را با رؤيت آيات كوني پايان داده است ( نگا : صفوة‌التفاسير ) . ج – آنچه را كه ملاحظه فرموده است واقعيت داشته است و در عالم بيداري بوده نه در عالم خواب و خيال .
سوره نجم آيه 19
متن آيه :
أَفَرَأَيْتُمُ اللَّاتَ وَالْعُزَّى
ترجمه :
آيا چنين مي‌بينيد ( و اين گونه معتقديد ) كه لات و عزي .
توضيحات :
« اللاّتَ » : نام صخره سنگ سفيد و منقشي در طائف بوده كه بارگاه و پرده‌داراني براي آن ترتيب داده بودند و آن را مي‌پرستيدند . « الْعُزّي » : نام درختي در سرزمين نخله ، ميان مكه و طائف بوده كه بارگاه و پرده‌داراني داشته است ( نگا : قاسمي ) .
سوره نجم آيه 20
متن آيه :
وَمَنَاةَ الثَّالِثَةَ الْأُخْرَى
ترجمه :
و منات ، سومين بت ديگر ( معبود شما و دختران خدايند ، و داراي قدرت و عظمت مي‌باشند ؟ ) .
توضيحات :
« مَنَاتَ » : نام صخره سنگي در سرزمين مشلّل ، نزديك قديد ، ميان مكه و مدينه بوده است . برخي هم لات و عزّي و منات را بتهائي از سنگ مي‌دانند كه در داخل كعبه بوده‌اند . « الثَّالِثَةَ الأُخْري » : صفت اوّل و دوم منات هستند ، و براي تحقير رتبه آن از دو تاي نخست است . يعني منات كه در رتبه سوم و بعد از لات و عزي است . عربها به اين سه بت اهميت فراواني مي‌دادند و آنها را تمثال يا نظر كردگان فرشتگاني مي‌پنداشتند كه ايشان را دختران خدا مي‌خواندند . در نامگذاري نيز از اسماء و صفات خداوند استفاده كرده بودند : ( أَلّلاّت ) مؤنث ( الله ) ، ( عُزّي ) مؤنث ( أَعَزّ ) ، و ( مَنات ) ظاهراً مؤنث ( مُني ) است .
سوره نجم آيه 21
متن آيه :
أَلَكُمُ الذَّكَرُ وَلَهُ الْأُنثَى
ترجمه :
آيا پسر مال شما باشد ، و دختر مال خدا ؟ ! ( در حالي كه به گمان شما دختران كم‌ارزش‌تر از پسرانند ؟ ! )
توضيحات :
« أَلَكُمُ الذَّكَرُ . . . » : عربها فرشتگان را مؤنث و دختر خدا مي‌دانستند ( نگا : آيه 27 ) . همچنين بتهاي خود را با اسمهاي مؤنث نامگذاري مي‌نمودند و انباز خداوند مي‌شمردند !
سوره نجم آيه 22
متن آيه :
تِلْكَ إِذاً قِسْمَةٌ ضِيزَى
ترجمه :
در اين صورت ، اين تقسيم ظالمانه و ستمگرانه‌اي است .
توضيحات :
« قِسْمَةٌ » : تقسيم . بخش كردن . « ضِيزَيا » : ستمگرانه . غير عادلانه .
سوره نجم آيه 23
متن آيه :
إِنْ هِيَ إِلَّا أَسْمَاء سَمَّيْتُمُوهَا أَنتُمْ وَآبَاؤُكُم مَّا أَنزَلَ اللَّهُ بِهَا مِن سُلْطَانٍ إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَمَا تَهْوَى الْأَنفُسُ وَلَقَدْ جَاءهُم مِّن رَّبِّهِمُ الْهُدَى
ترجمه :
اينها فقط نامهائي ( بي‌محتوي و اسمهائي بي‌مسمي ) است كه شما و پدرانتان ( از پيش خود ) بر آنها گذاشته‌اند . هرگز خداوند دليل و حجتي ( بر صحت آنها ) نازل نكرده است . آنان جز از گمانهاي بي‌اساس و از هواهاي نفس پيروي نمي‌كنند . در حالي كه هدايت و رهنمود از سوي پروردگارشان براي ايشان آمده است ( و در پرتو آن مي‌توانند به ناچيزي بتها پي ببرند و رضاي خداي را بجويند و راه سعادت بپويند ) .
توضيحات :
« إِنْ هِيَ إِلاّ أَسْمَآءٌ » : بتها جز اسمهاي بي‌مسمي نبوده و كمترين اثري از الوهيت در آنها موجود نمي‌باشد ، و معبودهاي موهومي و زائيده پندار نفسهاي بيمارند ، و لذا پرستش را نشايند .
سوره نجم آيه 24
متن آيه :
أَمْ لِلْإِنسَانِ مَا تَمَنَّى
ترجمه :
مگر آنچه انسان آرزو كند به آن مي‌رسد و خواهد داشت ؟ !
توضيحات :
« مَا تَمَنّي » : آنچه خواسته است . يعني انسان هر چه بخواهد ، نبايد كه چنان پيش بيايد و بشود . مراد اين است كه چشم طمع ايشان به شفاعت بتها بيجا است .
سوره نجم آيه 25
متن آيه :
فَلِلَّهِ الْآخِرَةُ وَالْأُولَى
ترجمه :
چرا كه دنيا و آخرت از آن خدا است ( و قانونگذاري و فرماندهي هر دو سرا مربوط بدو است ) .
توضيحات :
« الأولي » : اين جهان ( نگا : قصص / 70 ) .
سوره نجم آيه 26
متن آيه :
وَكَم مِّن مَّلَكٍ فِي السَّمَاوَاتِ لَا تُغْنِي شَفَاعَتُهُمْ شَيْئاً إِلَّا مِن بَعْدِ أَن يَأْذَنَ اللَّهُ لِمَن يَشَاءُ وَيَرْضَى
ترجمه :
چه‌بسيار فرشتگاني كه در آسمانها هستند و ( با وجود عظمت و بزرگواريشان ) شفاعت ايشان سودي نمي‌بخشد و كاري نمي‌سازد ، مگر بعد از آنكه خدا بخواهد به كسي ( كه شفيع است ) اجازه دهد ، و ( از مشفوعٌ‌له ) راضي و خوشنود گردد .
توضيحات :
« كَمْ » : چه بسيار است ! « لا تُغْنِي شَفَاعَتُهُمْ شَيْئاً » : ( نگا : طه / 109 ، زخرف / 86 ، يس / 23 ) . « يَرْضي » : ( نگا : طه / 109 ) .
سوره نجم آيه 27
متن آيه :
إِنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ لَيُسَمُّونَ الْمَلَائِكَةَ تَسْمِيَةَ الْأُنثَى
ترجمه :
كساني كه به آخرت ايمان ندارند ، فرشتگان را با نامهاي زنان وصف و نامگذاري مي‌كنند .
توضيحات :
« تَسْمِيَةَ » : نامگذاري كردن ( نگا : حجرات / 11 ) . « تَسْمِيَةَ الأنثي » : مراد اين است كه نامهاي زنان را بر فرشتگان مي‌گذارند و ايشان را دختران خدا مي‌دانند ( نگا : نحل / 57 ، زخرف / 19 ) .
سوره نجم آيه 28
متن آيه :
وَمَا لَهُم بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئاً
ترجمه :
ايشان در اين باب چيزي نمي‌دانند ( و از نر و ماده بودن فرشتگان كاملاً بي‌خبرند ) و جز از ظن و گمان پيروي نمي‌كنند ، و ظن و گمان هم ( در بخش اعتقادات ، به كسي سودي نمي‌رساند ، و انسان را ) بي‌نياز از حق نمي‌گرداند .
توضيحات :
« بِهِ » : به آن سخني كه درباره ماده بودن فرشتگان مي‌گويند . مرجع ضمير ( ه ) قول ، يا مذكور تسميه است . « إِنَّ الظَّنَّ لا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئاً » : ( نگا : يونس / 36 ) . ظن بجاي يقين نمي‌نشيند و سودي نمي‌بخشد .
سوره نجم آيه 29
متن آيه :
فَأَعْرِضْ عَن مَّن تَوَلَّى عَن ذِكْرِنَا وَلَمْ يُرِدْ إِلَّا الْحَيَاةَ الدُّنْيَا
ترجمه :
از كسي روي بگردان كه به قرآن ما پشت مي‌كند و جز زندگي دنيوي نمي‌خواهد .
توضيحات :
« تَوَلّي » : پشت كرد . روي گردان شد . « ذِكْرِنَا » : ياد ما . قرآن ما ( نگا : حجر / 6 و 9 ، نحل / 44 . همچنين : المنتخب ) .
سوره نجم آيه 30
متن آيه :
ذَلِكَ مَبْلَغُهُم مِّنَ الْعِلْمِ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اهْتَدَى
ترجمه :
منتهاي دانش ايشان همين است . پروردگار تو كسي را كه از راه خدا منحرف شده باشد ، و همچنين كسي را كه راهياب بوده باشد ، به خوبي مي‌شناسد ( و بهتر از همه ، احوال و اوضاع آنان را مي‌داند ) .
توضيحات :
« مَبْلَغُهُمْ مِنَ الْعِلْمِ » : منتهاي دانش و آگاهي ايشان . نهايت فرزانگي و اطلاع آنان .
سوره نجم آيه 31
متن آيه :
وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ لِيَجْزِيَ الَّذِينَ أَسَاؤُوا بِمَا عَمِلُوا وَيَجْزِيَ الَّذِينَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَى
ترجمه :
هر چه در آسمانها و هر چه در زمين است ، متعلق به خدا است . سرانجام خداوند بدكاران را در برابر كارهائي كه مي‌كنند كيفر مي‌دهد ، و نيكوكاران را در برابر كارهائي كه مي‌كنند به بهترين وجه پاداش عطاء مي‌كند .
توضيحات :
« لِيَجْزِيَ . . . » : حرف ( ل ) لام غايت است . بنابراين جزا و سزا غايت و هدف آفرينش است . « بِالْحُسْني » : به بهترين وجه . به سبب اعمال نيك . پاداش نيكو كه بهشت است .
سوره نجم آيه 32
متن آيه :
الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبَائِرَ الْإِثْمِ وَالْفَوَاحِشَ إِلَّا اللَّمَمَ إِنَّ رَبَّكَ وَاسِعُ الْمَغْفِرَةِ هُوَ أَعْلَمُ بِكُمْ إِذْ أَنشَأَكُم مِّنَ الْأَرْضِ وَإِذْ أَنتُمْ أَجِنَّةٌ فِي بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ فَلَا تُزَكُّوا أَنفُسَكُمْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقَى
ترجمه :
همان كساني كه از گناهان بزرگ و بدكاريها كناره‌گيري مي‌كنند و اگر گناهي از آنان سر زند تنها صغيره است ( و آن هم مورد عفو خدا قرار مي‌گيرد ) چرا كه پروردگار تو داراي آمرزش گسترده و فراخ است . خداوند از همان زمان كه شما را از زمين آفريده است ، و از آن روز كه شما به صورت جنينهاي ناچيزي در درون شكمهاي مادرانتان بوده‌ايد ، از ( تمام ذرات و همه جزئيات وجود ) شما به خوبي آگاه بوده است و هست . پس از پاك بودن خود سخن مگوئيد ، زيرا كه او پرهيزگاران را ( از همه ) بهتر مي‌شناسد .
توضيحات :
« الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبَآئِرَ الإِثْمِ وَ الْفَوَاحِشَ » : ( نگا : شوري / 37 ) . « إِلاّ » : لكن . « اللَّمَمَ » : صغائر . گناهان كوچك ، كه مورد عفو خدايند ( نگا : نساء / 31 ) . « أَجِنَّةٌ » : جمع جَنين . بچه‌اي كه هنوز در شكم مادر است . « لا تُزَكُّوا أَنفُسَكُمْ » : خودستائي مكنيد . از پاك بودن خود لاف مزنيد و سخن مگوئيد ( نگا : نساء / 49 ) .
سوره نجم آيه 33
متن آيه :
أَفَرَأَيْتَ الَّذِي تَوَلَّى
ترجمه :
آيا آن كسي را ديده‌اي كه ( از پيروي حق ) دوري گزيده است ؟
توضيحات :
« أَفَرَأَيْتَ ؟ » : آيا تأمّل كرده‌اي و شناخته‌اي ؟ آيا انديشيده‌اي و ديده‌اي ؟ « تَوَلّي » : به حق پشت كرد . از پذيرش اسلام دوري‌گزيد .
سوره نجم آيه 34
متن آيه :
وَأَعْطَى قَلِيلاً وَأَكْدَى
ترجمه :
و اندكي بذل و بخشش كرده است و بعد از بذل و بخشش دست كشيده است ؟
توضيحات :
« أَكْدي » : عطاء را قطع كرد . بخل ورزيد و نداد .
سوره نجم آيه 35
متن آيه :
أَعِندَهُ عِلْمُ الْغَيْبِ فَهُوَ يَرَى
ترجمه :
آيا او علم غيب دارد ، و مي‌بيند ( كه پشت به اسلام كردن و حق را نپذيرفتن و بخل ورزيدن و بذل و بخشش ننمودن ، پسنديده و بلامانع است ؟ ) .
توضيحات :
« يَري » : مي‌بيند . يعني حقيقت را مي‌بيند و مي‌داند .
سوره نجم آيه 36
متن آيه :
أَمْ لَمْ يُنَبَّأْ بِمَا فِي صُحُفِ مُوسَى
ترجمه :
يا بدانچه در تورات موسي بوده است ، مطلع و باخبرش نكرده‌اند ؟
توضيحات :
« صُحُفِ » : جمع صَحيفة ، كتابها . مراد تورات است ( نگا : طه / 133 ) .
سوره نجم آيه 37
متن آيه :
وَإِبْرَاهِيمَ الَّذِي وَفَّى
ترجمه :
يا از آنچه در صحف ابراهيم بوده است ، مطلع و باخبرش نكرده‌اند ؟ ابراهيمي كه ( قهرمان توحيد بوده و وظيفه خود را ) به بهترين وجه ادا كرده است .
توضيحات :
« وَفّي » : به تمام و كمال به عهد خود وفا نمود ، و وظيفه خود را چنانكه بايد ادا كرد ( نگا : بقره / 124 ) .
سوره نجم آيه 38
متن آيه :
أَلَّا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى
ترجمه :
( در صحف ايشان آمده است ) كه هيچكس بار گناهان ديگري را بر دوش نمي‌كشد .
توضيحات :
« أَلاّ تَزِرُ . . . » : اصل آن ( أَنْ لا تَزِرُ . . . ) است . حرف ( أَنْ ) مخفف از مثقله است « لا تَزِرُ وَازِةٌ وِزْرَ أُخْري » : ( نگا : انعام / 164 ، اسراء / 15 ، زمر / 7 ) .
سوره نجم آيه 39
متن آيه :
وَأَن لَّيْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَى
ترجمه :
و اين كه براي انسان پاداش و بهره‌اي نيست جز آنچه خود كرده است و براي آن تلاش نموده است .
توضيحات :
« أَنْ » : حرف مخفف از مثقله است . « مَا سَعي » : واژه ( ما ) مصدريه است . يعني جز سعي و تلاش خود انسان ، بهره ديگري ندارد . مي‌تواند موصوله هم باشد . يعني جز آنچه براي آن تلاش كرده و انجام داده است ، پاداش ديگري ندارد ( نگا : آلوسي ) .
سوره نجم آيه 40
متن آيه :
وَأَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُرَى
ترجمه :
و اين كه قطعاً سعي و كوشش او ديده خواهد شد .
توضيحات :
« سَوْفَ يُري » : ديده خواهد شد . هم خدا و رسول كاركرد او را مي‌بينند ، و هم مؤمنان و هم خودش ( نگا : توبه / 105 ، زلزله / 7 و 8 ، آل‌عمران / 30 ) .
سوره نجم آيه 41
متن آيه :
ثُمَّ يُجْزَاهُ الْجَزَاء الْأَوْفَى
ترجمه :
سپس ( در برابر كارش ) سزا و جزاي كافي داده مي‌شود .
توضيحات :
« الأوْفي » : به تمام و كمال . كافي و بسنده .
سوره نجم آيه 42
متن آيه :
وَأَنَّ إِلَى رَبِّكَ الْمُنتَهَى
ترجمه :
و اين كه قطعاً پايان راه به پروردگار تو منتهي مي‌شود ( و بازگشت همگان در پايان جهان بدو است ) .
توضيحات :
« الْمُنتَهي » : نهايت كار . مرجع . بازگشت ( نگا : غافر / 3 ، علق / 8 ) .
سوره نجم آيه 43
متن آيه :
وَأَنَّهُ هُوَ أَضْحَكَ وَأَبْكَى
ترجمه :
و اين كه قطعاً او است كه مي‌خنداند و مي‌گرياند .
توضيحات :
« أَضْحَكَ وَ أَبْكي » : خنداند و گرياند . يعني اسباب خنده و گريه را فراهم مي‌كند .
سوره نجم آيه 44
متن آيه :
وَأَنَّهُ هُوَ أَمَاتَ وَأَحْيَا
ترجمه :
و اين كه قطعاً او است كه مي‌ميراند و زنده مي‌گرداند .
توضيحات :
« أَمَاتَ وَ أَحْيَا » : ( نگا : بقره / 258 ، حجر / 23 ، ق / 43 ) .
سوره نجم آيه 45
متن آيه :
وَأَنَّهُ خَلَقَ الزَّوْجَيْنِ الذَّكَرَ وَالْأُنثَى
ترجمه :
و اين كه او است كه جفتهاي نر و ماده را مي‌آفريند .
توضيحات :
« الذَّكَرَ » : بدل ( الزَّوْجَيْنِ ) است .
سوره نجم آيه 46
متن آيه :
مِن نُّطْفَةٍ إِذَا تُمْنَى
ترجمه :
از نطفه ناچيزي ، بدانگاه كه ( به رحم ) جهانده مي‌شود .
توضيحات :
« تُمْني » : پرانده و جهانده مي‌گردد ( نگا : طارق / 6 ) .
سوره نجم آيه 47
متن آيه :
وَأَنَّ عَلَيْهِ النَّشْأَةَ الْأُخْرَى
ترجمه :
و اين كه قطعاً بر خدا است كه ( رستاخيز را پديدار و مردگان را ) زندگي دوباره بخشد .
توضيحات :
« النَّشْأَةَ الأُخْري » : پيدايش ديگر . مراد رستاخيز مردگان و حيات دوباره است .
سوره نجم آيه 48
متن آيه :
وَأَنَّهُ هُوَ أَغْنَى وَأَقْنَى
ترجمه :
و اين كه او است كه قطعاً ثروتمند مي‌كند و فقير مي‌گرداند .
توضيحات :
« أَغْني » : دارائي داد و ثروتمند گرداند . « أَقْني » : همزه اين واژه براي سلب است و به معني ( فقير كرد ) مي‌باشد ( نگا : آلوسي ) . به دليل تقابل . أَضْحَكَ وَ أَبْكي . . . أَماتَ وَ أَحْيَا . برخي هم آن را به معني ( توشه داد و ارضاء كرد ) گرفته‌اند .
سوره نجم آيه 49
متن آيه :
وَأَنَّهُ هُوَ رَبُّ الشِّعْرَى
ترجمه :
و اين كه او است خداوندگار ستاره شِعري .
توضيحات :
« الشِّعْري » : نام ستاره‌اي است كه گروهي از مشركان عرب آن را مي‌پرستيدند . قرآن مي‌فرمايد : چرا شعري را مي‌پرستيد ، آفريدگار آن را بپرستيد .
سوره نجم آيه 50
متن آيه :
وَأَنَّهُ أَهْلَكَ عَاداً الْأُولَى
ترجمه :
و اين كه او است كه عاد نخستين را نابود كرده است .
توضيحات :
« عَادًا الأُولي » : عاد نخستين ، قوم معروف كه پيغمبرشان حضرت هود بوده است ( نگا : احقاف / 21 ) . عاد دوم ، در مكه مي‌زيسته‌اند و از نسل عاد نخستين بوده‌اند ( نگا : المصحف الميسر ) .
سوره نجم آيه 51
متن آيه :
وَثَمُودَ فَمَا أَبْقَى
ترجمه :
و قوم ثمود را هلاك كرد و از ايشان هيچ باقي نگذاشت .
توضيحات :
« مَآ أَبْقي » : كسي از ايشان را باقي نگذاشت .
سوره نجم آيه 52
متن آيه :
وَقَوْمَ نُوحٍ مِّن قَبْلُ إِنَّهُمْ كَانُوا هُمْ أَظْلَمَ وَأَطْغَى
ترجمه :
و نيز قوم نوح را قبل از آنان هلاك ساخت . چرا كه ايشان از همگان ستمگرتر و سركش‌تر بودند .
توضيحات :
« أَظْلَمَ » : ستمگرتر . « أَطْغي » : سركش‌تر و نافرمان‌تر .
سوره نجم آيه 53
متن آيه :
وَالْمُؤْتَفِكَةَ أَهْوَى
ترجمه :
و شهرهاي زير و رو شده قوم لوط را فرو انداخت .
توضيحات :
« الْمُؤْتَفِكَةَ » : ( نگا : توبه / 70 ) . « أَهْوي » : از بالا به پائين انداخت . فرو انداخت .
سوره نجم آيه 54
متن آيه :
فَغَشَّاهَا مَا غَشَّى
ترجمه :
آن را فرو پوشاند آنچه مي‌بايست آن را فرو پوشاند .
توضيحات :
« غَشّي » : فرا گرفت . دربر گرفت . پوشاند . « مَا » : مراد هول و هراس و سنگها و ديگر چيزها است . اين واژه مي‌تواند فاعل و يا مفعول به باشد .
سوره نجم آيه 55
متن آيه :
فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكَ تَتَمَارَى
ترجمه :
پس ( اي كافر نعمت ) آيا به كداميك از نعمتهاي پروردگارت شك و ترديد مي‌ورزي ؟
توضيحات :
« ءَالآءِ » : جمع إِلْي ، نعمتها ( نگا : اعراف / 69 ) . « تَتَمَاري » : شك و ترديد داري . از ( مِرْيَة ) به معني شك و گمان ( نگا : فصّلت / 54 ) .
سوره نجم آيه 56
متن آيه :
هَذَا نَذِيرٌ مِّنَ النُّذُرِ الْأُولَى
ترجمه :
اين ( پيغمبر ، يكي از پيغمبران خدا ، و ) از زمره بيم دهندگان پيشين است .
توضيحات :
« هذا » : اين پيغمبر . « نَذِيرٌ » : بيم‌دهنده از عقاب خدا ( نگا : فاطر / 24 ) .
سوره نجم آيه 57
متن آيه :
أَزِفَتْ الْآزِفَةُ
ترجمه :
قيامت نزديك گرديده است .
توضيحات :
« أَزِفَتْ » : نزديك گرديده است . فرا رسيده است . « الآزِفَةُ » : نزديك . مراد قيامت است ( نگا : غافر / 18 ) .
سوره نجم آيه 58
متن آيه :
لَيْسَ لَهَا مِن دُونِ اللَّهِ كَاشِفَةٌ
ترجمه :
جز خدا هيچكس نمي‌تواند آن را ظاهر و پديدار كند .
توضيحات :
« كَاشِفَةُ » : ظاهر كننده و پديد آورنده ( نگا : اعراف / 187 ) . جلوگيري كننده . معني ديگر آيه : جز خدا هيچكس نمي‌تواند از وقوع آن جلوگيري كند .
سوره نجم آيه 59
متن آيه :
أَفَمِنْ هَذَا الْحَدِيثِ تَعْجَبُونَ
ترجمه :
آيا از اين سخن تعجب مي‌كنيد و در شگفت مي‌افتيد ؟
توضيحات :
« هذَا الْحَدِيثِ » : مراد قرآن است ( نگا : زمر / 23 ) .
سوره نجم آيه 60
متن آيه :
وَتَضْحَكُونَ وَلَا تَبْكُونَ
ترجمه :
و آيا مي‌خنديد و گريه نمي‌كنيد ؟
توضيحات :
« تَضْحَكُونَ » : مي‌خنديد . يعني همچون استهزاء كنندگان مي‌خنديد . « لا تَبْكُونَ » : گريه نمي‌كنيد . يعني چرا بايد همچون متقيان از خوف خدا گريه نكنيد .
سوره نجم آيه 61
متن آيه :
وَأَنتُمْ سَامِدُونَ
ترجمه :
و آيا پيوسته در غفلت و هوسراني بسر مي‌بريد ؟
توضيحات :
« سَامِدُونَ » : جمع سامِد ، غافل و هوسران . متكبر و سرگردان از غرور .
سوره نجم آيه 62
متن آيه :
فَاسْجُدُوا لِلَّهِ وَاعْبُدُوا
ترجمه :
اكنون كه چنين است خدا را سجده كنيد و او را بپرستيد .
توضيحات :
« فَاسْجُدُوا . . . » : مراد اين است كه اگر مي‌خواهيد در صراط مستقيم حق ، گام برداريد ، تنها براي او كه تمام خطوط عالم هستي به ذات پاك وي منتهي مي‌گردد ، سجده كنيد ، و اگر مي‌خواهيد به سرنوشت دردناك اقوام پيشين گرفتار نيائيد كه بر اثر شرك و كفر و ظلم و ستم در چنگال عذاب الهي گرفتار شدند ، تنها او را عبادت كنيد .
بازگشت به لیست سوره‌ها
